Những biến chứng trong thai kỳ dẫn đến nguy cơ sinh ra trẻ mắc bệnh động kinh

Khái quát về động kinh ở trẻ em

Động kinh là một rối loạn thần kinh mãn tính, trong đó não bộ có xu hướng phát sinh các xung điện bất thường dẫn tới các cơn co giật lặp lại. Nguyên nhân rất đa dạng: do di truyền, do tổn thương não trước sinh, trong khi sinh và sau sinh, nhiễm trùng, chấn thương…

Theo nghiên cứu, nhiều trường hợp mắc bệnh động kinh ở trẻ và vị thành niên có liên quan đến yếu tố thai kỳ và chu sinh hơn chúng ta tưởng. Do đó, việc nhận diện các biến chứng thai kỳ sẽ giúp phụ huynh và bác sĩ sản-nhi chủ động hơn trong chăm sóc mẹ và con, hạn chế nguy cơ sinh ra trẻ mắc bệnh động kinh.

Những biến chứng thai kỳ dễ dẫn đến động kinh ở trẻ

Sau đây là các biến chứng thai kỳ quan trọng mà nghiên cứu đã chỉ ra có liên quan đến nguy cơ trẻ sinh ra mắc bệnh động kinh

Sinh non và cân nặng thấp khi sinh

- Một tổng hợp nghiên cứu chỉ ra trẻ sinh non và trẻ cân nặng thấp có nguy cơ trẻ mắc bệnh động kinh cao hơn. Ví dụ, cân nặng thấp (<2,5 kg) làm tăng nguy cơ động kinh ở trẻ tới khoảng 83%. Sản phụ có cơn động kinh hoặc co giật trong thai kỳ tăng nguy cơ sinh non, bé nhẹ cân, bé nhỏ so với tuổi thai

- Giải thích cơ chế: Sinh non làm não trẻ chưa phát triển đầy đủ (nhất là chất trắng, liên kết thần kinh) chịu tổn thương dễ hơn. Cân nặng thấp có thể là dấu hiệu trẻ bị suy dinh dưỡng trước sinh hoặc bị thiếu oxy/hạ dưỡng trong tử cung là những yếu tố tổn thương não. Do đó, một trong những cách phòng ngừa là theo dõi sát thai kỳ, đảm bảo tuổi thai khi sinh càng gần đủ 37–40 tuần càng tốt và tăng cân thai nhi đạt chuẩn.

Những biến chứng trong thai kỳ dễ dẫn đến nguy cơ trẻ mắc bệnh động kinh

Rau tiền đạo, nhau bong non, thiếu oxy thai nhi

Biến chứng như nhau bong non, nhau tiền đạo, hay thiếu oxy thai nhi (do nhau kém, dây rốn bất thường, sinh khó) có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy hoặc tổn thương não bộ ở thai nhi là yếu tố hàng đầu dẫn tới nguy cơ trẻ mắc bệnh động kinh.

- Trong tổng hợp nghiên cứu, nhân tố thiếu oxy tổn thương não chu sinh là nguyên nhân thường gặp của động kinh khởi phát ở trẻ nhỏ. Vì khi thai nhi bị thiếu oxy lâu hoặc tổn thương chất trắng – não rất dễ hình thành tổn thương mạn tính, dẫn tới xu hướng động kinh ở trẻ em sau này. Do đó, khi mẹ có biểu hiện bất thường như giảm cử động thai, nhau bong, chảy máu,… cần tới bệnh viện đánh giá và xử lý sớm.

Nhiễm trùng trong thai kỳ

Các nghiên cứu cho thấy việc mẹ bị nhiễm trùng (đường tiểu, viêm nhiễm thai kỳ, nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương) làm tăng nguy cơ động kinh ở trẻ. Vì nhiễm trùng mẹ có thể gây viêm nhau, ảnh hưởng nhau thai dẫn tới thiếu oxy, hoặc làm tăng cytokine gây tổn thương hệ thần kinh thai nhi. Mẹ nên được theo dõi, điều trị nhiễm trùng sớm, vệ sinh thai kỳ tốt, và tiêm chủng đúng lịch (như viêm gan, cúm, TORCH,…).

Hút thuốc và phơi nhiễm chất độc trong thai kỳ

Việc mẹ hút thuốc hoặc phơi nhiễm với hóa chất, khói thuốc trong thai kỳ đã được nghiên cứu liên quan tới nguy cơ trẻ mắc bệnh động kinh khoảng 28%. Theo đó khói thuốc gây viêm nhau, giảm lưu lượng máu nhau thai, tăng nguy cơ suy thai, thai chậm, não phát triển không đầy đủ. Do đó, phụ nữ mang thai tuyệt đối không hút thuốc, tránh tiếp xúc khói thuốc và các hóa chất độc hại trong thời gian thai kỳ.

Phụ nữ mang thai không nên hút thuốc trong thai kỳ

Chấn thương, ngạt và biến chứng khi sinh

Không chỉ trong thai kỳ, nhưng biến chứng khi sinh như kéo dài chuyển dạ, ngạt, chấn thương sọ não trẻ cũng có ảnh hưởng tới nguy cơ sinh ra trẻ mắc bệnh động kinh. Vì não trẻ rất nhạy cảm với thiếu oxy/kéo dài tổn thương; tổn thương này có thể dẫn tới sẹo não, tăng tính kích thích điện yếu tố cơ bản của động kinh. Chuyển dạ kéo dài cần theo dõi sản khoa chặt chẽ, nếu có dấu hiệu nguy cơ nên mổ sớm; trẻ sinh non cần hồi sức thần kinh và theo dõi điện não nếu cần.

Vì sao những biến chứng này lại dẫn đến động kinh?

- Tổn thương não thai nhi: Thiếu oxy, nhiễm trùng, nhau thai kém đều có thể dẫn tới tổn thương chất trắng hoặc xám của não, hình thành ổ phát xung điện bất thường. Phát triển não bị chậm, trì hoãn; sinh non, nhẹ cân khiến não chưa phát triển đầy đủ, dễ bị kích thích.

- Yếu tố viêm và dị thường mạch máu: Nhiễm trùng, hút thuốc gây viêm nhau, mạch máu nhau thai tái cấu trúc – ảnh hưởng tuần hoàn não thai nhi.

- Di truyền/ nền tảng yếu tố: Mẹ bị động kinh, dùng thuốc động kinh, hoặc có tiền sử thần kinh cũng làm tăng nguy cơ cho con.Tóm lại, một loạt yếu tố từ thai kỳ, khi sinh và ngay sau sinh có thể phối hợp gây ra nguy cơ động kinh ở trẻ.

Phụ nữ béo phì có nguy cơ cao sinh ra trẻ mắc bệnh động kinh

Tình trạng quá cân hoặc béo phì ở phụ nữ mang thai trong giai đoạn đầu của thai kỳ dễ sinh ra trẻ bị động kinh hơn so với những phụ nữ bình thường. Theo nghiên cứu, nguy cơ bị động kinh tăng 11% đối với trẻ do các bà mẹ thừa cân, tức có chỉ số cơ thể (BMI) trong khoảng từ 25-30, sinh ra.

Những phụ nữ béo phì, có chỉ số BMI từ 30 đến dưới 35, có nguy cơ sinh ra trẻ bị động kinh cao hơn 20% so với những phụ nữ có cân nặng bình thường. Đối với những phụ nữ có chỉ số BMI từ 35 đến dưới 40, nguy cơ này cao hơn 30%, và ở những phụ nữ béo phì nghiêm trọng, nguy cơ cao hơn tới 82%.

Các nhà nghiên cứu cho rằng thừa cân hoặc béo phì trong thai kỳ có thể khiến trẻ sơ sinh dễ bị tổn thương não hơn, hoặc ảnh hưởng đến phát triển thần kinh của trẻ.Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh việc ngăn chặn tình trạng quá cân hoặc béo phì ở phụ nữ trong độ tuổi sinh nở có thể là một chiến lược y tế quan trọng nhằm giảm tỷ lệ động kinh ở trẻ.

Phụ nữ mang thai bị béo phì nguy cơ sinh ra trẻ mắc động kinh

Những biện pháp phòng ngừa thiết thực

- Ăn đầy đủ dinh dưỡng, tăng cân đúng theo khuyến nghị, đi khám thai định kỳ.
- Kiểm soát các bệnh mạn tính của mẹ (như tiểu đường, huyết áp cao, bệnh lý nhau thai,…).
- Tránh hút thuốc, khói thuốc, uống rượu, tiếp xúc hóa chất.
- Phòng ngừa nhiễm trùng: vệ sinh tốt, tiêm chủng trước và trong thai kỳ theo hướng dẫn.
- Khi có biểu hiện bất thường (giảm cử động thai, chảy máu, đau bụng), tới bệnh viện sớm.
- Khi sinh: ưu tiên đủ tuổi thai, nếu sinh non thì bé được chăm sóc đặc biệt, theo dõi hệ thần kinh, nếu cần EEG sớm để phát hiện bất thường.
- Sau sinh: theo dõi sự phát triển của trẻ, nếu bé có cơn co giật, hoặc biểu hiện bất thường về thần kinh – cần khám chuyên khoa thần kinh nhi sớm.

Những dưỡng chất nên bổ sung trong thai kì để hạn chế nguy cơ động kinh ở trẻ

Bên cạnh việc theo dõi thai kỳ và kiểm soát các biến chứng, chế độ bổ sung dưỡng chất đúng cách cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ não thai nhi, giúp giảm nguy cơ tổn thương thần kinh và hạn chế khả năng sinh ra trẻ mắc bệnh động kinh. Dưới đây là những nhóm thuốc và vi chất được khuyến nghị cho mẹ bầu:

Axit folic (vitamin B9)

Đây là dưỡng chất hàng đầu cần bổ sung trước khi mang thai và trong 3 tháng đầu thai kỳ. Giúp hình thành ống thần kinh của thai nhi, ngăn ngừa dị tật não và tủy sống là những nguyên nhân có thể dẫn đến rối loạn thần kinh, trong đó có động kinh. Liều khuyến nghị: 400 – 800 µg/ngày, bắt đầu ít nhất 1 tháng trước khi mang thai và duy trì suốt 3 tháng đầu. Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai nên sử dụng thêm các loại thực phẩm giàu folate như rau xanh đậm (rau bina, cải bó xôi), gan động vật, cam, đậu lăng, ngũ cốc nguyên hạt.

Thực phẩm giàu axit folic tốt cho phụ nữ mang thai

Vitamin B6, B12 và E

- Vitamin B6 giúp tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh GABA, một chất có tác dụng ức chế hoạt động điện quá mức của tế bào não, giúp ổn định hệ thần kinh.

- Vitamin B12 giúp bảo vệ bao myelin của tế bào thần kinh, hỗ trợ phát triển não thai nhi.

- Vitamin E có tác dụng chống oxy hóa mạnh, bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương do stress oxy hóa và viêm nhiễm trong thai kỳ.

Các nghiên cứu ghi nhận rằng phụ nữ mang thai được bổ sung đầy đủ vitamin B6 và B12 có con ít gặp vấn đề về các bệnh lý thần kinh hơn so với nhóm thiếu hụt.

Omega-3 (DHA, EPA)

Nhóm dưỡng chất này có vai trò Cấu tạo nên màng tế bào thần kinh, giúp não bộ thai nhi phát triển khỏe mạnh. DHA giúp tăng kết nối thần kinh và bảo vệ tế bào não khỏi viêm hoặc thiếu oxy. Có thể bổ sung từ dầu cá tự nhiên, cá hồi, cá thu, hạt chia, hạt lanh hoặc viên bổ sung omega-3 dành riêng cho bà bầu. Liều dùng khuyến nghị khoảng 200–300 mg DHA/ngày, tùy khuyến nghị của bác sĩ sản khoa.

Vitamin D và canxi

Thiếu vitamin D trong thai kỳ không chỉ ảnh hưởng đến xương mà còn liên quan đến rối loạn phát triển thần kinh ở trẻ. Vitamin D giúp điều hòa hệ miễn dịch, giảm nguy cơ viêm nhiễm nhau thai và hỗ trợ dẫn truyền thần kinh. Canxi cần thiết cho hoạt động điện của tế bào thần kinh; thiếu canxi có thể làm tăng nguy cơ co giật ở cả mẹ và trẻ sơ sinh.

Phụ nữ mang thai có thể bổ sung 2 chất này bằng việc phơi nắng sáng 15–20 phút/ngày và dùng thực phẩm giàu vitamin D – canxi như cá biển, sữa, trứng, hạnh nhân; nếu cần, bác sĩ có thể kê thêm viên bổ sung.

Thực phẩm giàu Vitamin D tốt cho phụ nữ mang thai

 Magie và kẽm

Hai khoáng chất này giúp ổn định điện thế màng tế bào thần kinh, ngăn quá trình kích thích thần kinh quá mức, là yếu tố liên quan tới động kinh. Magie có thể giảm nguy cơ co giật tiền sản (tiền sản giật là một biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến não thai nhi). Kẽm giúp tổng hợp enzyme và hormon phát triển não.

Như vậy, các biến chứng thai kỳ như sinh non, cân nặng thấp, nhiễm trùng, hút thuốc, ngạt khi sinh… đều có thể làm tăng nguy cơ trẻ bị động kinh sau này. Việc nhận diện sớm và phòng ngừa các yếu tố này không chỉ giúp thai kỳ khỏe mạnh mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe thần kinh của trẻ sau này.

ĐÔNG Y TRỊNH GIA CHUYÊN ĐIỀU TRỊ BỆNH CO GIẬT ĐỘNG KINH BẰNG PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ GIA TRUYỀN

Kế thừa và phát huy trên cơ sở điều trị thực tiễn từ nhiều bệnh nhân, qua nhiều năm. Chúng tôi ngày càng hoàn thiện bài thuốc gia truyền điều trị bệnh động kinh ở người lớn và động kinh ở trẻ em. Hiện nay có tỷ lệ khỏi bệnh trên 95%.

Để biết chi tiết vui lòng liên hệ ngay để được tư vấn:

0378 041 262 lang y Bùi Thị Hạnh: Khu Đồng Mát, phường Tân An, Thị Xã Quảng Yên, Tỉnh Quảng Ninh.

0913 82 60 68 Trịnh Thế Anh: Số nhà 10/1/2 A đường 26, Phường Linh Đông, Thủ Đức, Thành Phố Hồ Chí Minh

TÂM SỰ CỦA GIA ĐÌNH CÓ CON ĐIỀU TRỊ KHỎI BỆNH ĐỘNG KINH BẰNG ĐÔNG Y TRỊNH GIA